diff --git a/src/app/codegen-data-model-provider/CodegenDataModelProvider.cpp b/src/app/codegen-data-model-provider/CodegenDataModelProvider.cpp
index e3b9823efeef9a..cea75c8d0c1ccc 100644
--- a/src/app/codegen-data-model-provider/CodegenDataModelProvider.cpp
+++ b/src/app/codegen-data-model-provider/CodegenDataModelProvider.cpp
@@ -229,8 +229,8 @@ bool CodegenDataModelProvider::EmberCommandListIterator::Exists(const CommandId
     return (*mCurrentHint == toCheck);
 }
 
-CHIP_ERROR CodegenDataModelProvider::Invoke(const DataModel::InvokeRequest & request, TLV::TLVReader & input_arguments,
-                                            CommandHandler * handler)
+DataModel::ActionReturnStatus CodegenDataModelProvider::Invoke(const DataModel::InvokeRequest & request,
+                                                               TLV::TLVReader & input_arguments, CommandHandler * handler)
 {
     // TODO: CommandHandlerInterface support is currently
     //       residing in InteractionModelEngine itself. We may want to separate this out
diff --git a/src/app/codegen-data-model-provider/CodegenDataModelProvider.h b/src/app/codegen-data-model-provider/CodegenDataModelProvider.h
index 21dc0cc87e1a31..b486b953976328 100644
--- a/src/app/codegen-data-model-provider/CodegenDataModelProvider.h
+++ b/src/app/codegen-data-model-provider/CodegenDataModelProvider.h
@@ -16,6 +16,7 @@
  */
 #pragma once
 
+#include "app/data-model-provider/ActionReturnStatus.h"
 #include <app/data-model-provider/Provider.h>
 
 #include <app/util/af-types.h>
@@ -68,10 +69,12 @@ class CodegenDataModelProvider : public chip::app::DataModel::Provider
     /// Generic model implementations
     CHIP_ERROR Shutdown() override { return CHIP_NO_ERROR; }
 
-    CHIP_ERROR ReadAttribute(const DataModel::ReadAttributeRequest & request, AttributeValueEncoder & encoder) override;
-    CHIP_ERROR WriteAttribute(const DataModel::WriteAttributeRequest & request, AttributeValueDecoder & decoder) override;
-    CHIP_ERROR Invoke(const DataModel::InvokeRequest & request, chip::TLV::TLVReader & input_arguments,
-                      CommandHandler * handler) override;
+    DataModel::ActionReturnStatus ReadAttribute(const DataModel::ReadAttributeRequest & request,
+                                                AttributeValueEncoder & encoder) override;
+    DataModel::ActionReturnStatus WriteAttribute(const DataModel::WriteAttributeRequest & request,
+                                                 AttributeValueDecoder & decoder) override;
+    DataModel::ActionReturnStatus Invoke(const DataModel::InvokeRequest & request, chip::TLV::TLVReader & input_arguments,
+                                         CommandHandler * handler) override;
 
     /// attribute tree iteration
     EndpointId FirstEndpoint() override;
diff --git a/src/app/codegen-data-model-provider/CodegenDataModelProvider_Read.cpp b/src/app/codegen-data-model-provider/CodegenDataModelProvider_Read.cpp
index d27d18964dccf7..6ff4b730812d16 100644
--- a/src/app/codegen-data-model-provider/CodegenDataModelProvider_Read.cpp
+++ b/src/app/codegen-data-model-provider/CodegenDataModelProvider_Read.cpp
@@ -47,7 +47,9 @@
 namespace chip {
 namespace app {
 namespace {
+
 using namespace chip::app::Compatibility::Internal;
+using Protocols::InteractionModel::Status;
 
 /// Attempts to read via an attribute access interface (AAI)
 ///
@@ -258,7 +260,8 @@ CHIP_ERROR EncodeEmberValue(ByteSpan data, const EmberAfAttributeMetadata * meta
 ///    - validate ACL (only for non-internal requests)
 ///    - Try to read attribute via the AttributeAccessInterface
 ///    - Try to read the value from ember RAM storage
-CHIP_ERROR CodegenDataModelProvider::ReadAttribute(const DataModel::ReadAttributeRequest & request, AttributeValueEncoder & encoder)
+DataModel::ActionReturnStatus CodegenDataModelProvider::ReadAttribute(const DataModel::ReadAttributeRequest & request,
+                                                                      AttributeValueEncoder & encoder)
 {
     ChipLogDetail(DataManagement,
                   "Reading attribute: Cluster=" ChipLogFormatMEI " Endpoint=0x%x AttributeId=" ChipLogFormatMEI " (expanded=%d)",
@@ -290,12 +293,12 @@ CHIP_ERROR CodegenDataModelProvider::ReadAttribute(const DataModel::ReadAttribut
     auto metadata = Ember::FindAttributeMetadata(request.path);
 
     // Explicit failure in finding a suitable metadata
-    if (const CHIP_ERROR * err = std::get_if<CHIP_ERROR>(&metadata))
+    if (const Status * status = std::get_if<Status>(&metadata))
     {
-        VerifyOrDie((*err == CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedEndpoint)) || //
-                    (*err == CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedCluster)) ||  //
-                    (*err == CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedAttribute)));
-        return *err;
+        VerifyOrDie((*status == Status::UnsupportedEndpoint) || //
+                    (*status == Status::UnsupportedCluster) ||  //
+                    (*status == Status::UnsupportedAttribute));
+        return *status;
     }
 
     // Read via AAI
diff --git a/src/app/codegen-data-model-provider/CodegenDataModelProvider_Write.cpp b/src/app/codegen-data-model-provider/CodegenDataModelProvider_Write.cpp
index 962355e8e47b08..925d5cce61bc87 100644
--- a/src/app/codegen-data-model-provider/CodegenDataModelProvider_Write.cpp
+++ b/src/app/codegen-data-model-provider/CodegenDataModelProvider_Write.cpp
@@ -43,6 +43,7 @@ namespace app {
 namespace {
 
 using namespace chip::app::Compatibility::Internal;
+using Protocols::InteractionModel::Status;
 
 /// Attempts to write via an attribute access interface (AAI)
 ///
@@ -266,8 +267,8 @@ CHIP_ERROR DecodeValueIntoEmberBuffer(AttributeValueDecoder & decoder, const Emb
 
 } // namespace
 
-CHIP_ERROR CodegenDataModelProvider::WriteAttribute(const DataModel::WriteAttributeRequest & request,
-                                                    AttributeValueDecoder & decoder)
+DataModel::ActionReturnStatus CodegenDataModelProvider::WriteAttribute(const DataModel::WriteAttributeRequest & request,
+                                                                       AttributeValueDecoder & decoder)
 {
     ChipLogDetail(DataManagement, "Writing attribute: Cluster=" ChipLogFormatMEI " Endpoint=0x%x AttributeId=" ChipLogFormatMEI,
                   ChipLogValueMEI(request.path.mClusterId), request.path.mEndpointId, ChipLogValueMEI(request.path.mAttributeId));
@@ -275,7 +276,7 @@ CHIP_ERROR CodegenDataModelProvider::WriteAttribute(const DataModel::WriteAttrib
     // ACL check for non-internal requests
     if (!request.operationFlags.Has(DataModel::OperationFlags::kInternal))
     {
-        ReturnErrorCodeIf(!request.subjectDescriptor.has_value(), CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedAccess));
+        ReturnErrorCodeIf(!request.subjectDescriptor.has_value(), Status::UnsupportedAccess);
 
         Access::RequestPath requestPath{ .cluster = request.path.mClusterId, .endpoint = request.path.mEndpointId };
         CHIP_ERROR err = Access::GetAccessControl().Check(*request.subjectDescriptor, requestPath,
@@ -286,18 +287,19 @@ CHIP_ERROR CodegenDataModelProvider::WriteAttribute(const DataModel::WriteAttrib
             ReturnErrorCodeIf(err != CHIP_ERROR_ACCESS_DENIED, err);
 
             // TODO: when wildcard/group writes are supported, handle them to discard rather than fail with status
-            return CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedAccess);
+            return Status::UnsupportedAccess;
         }
     }
 
     auto metadata = Ember::FindAttributeMetadata(request.path);
 
-    if (const CHIP_ERROR * err = std::get_if<CHIP_ERROR>(&metadata))
+    // Explicit failure in finding a suitable metadata
+    if (const Status * status = std::get_if<Status>(&metadata))
     {
-        VerifyOrDie((*err == CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedEndpoint)) || //
-                    (*err == CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedCluster)) ||  //
-                    (*err == CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedAttribute)));
-        return *err;
+        VerifyOrDie((*status == Status::UnsupportedEndpoint) || //
+                    (*status == Status::UnsupportedCluster) ||  //
+                    (*status == Status::UnsupportedAttribute));
+        return *status;
     }
 
     const EmberAfAttributeMetadata ** attributeMetadata = std::get_if<const EmberAfAttributeMetadata *>(&metadata);
@@ -316,15 +318,15 @@ CHIP_ERROR CodegenDataModelProvider::WriteAttribute(const DataModel::WriteAttrib
     // Internal is allowed to bypass timed writes and read-only.
     if (!request.operationFlags.Has(DataModel::OperationFlags::kInternal))
     {
-        VerifyOrReturnError(!isReadOnly, CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedWrite));
+        VerifyOrReturnError(!isReadOnly, Status::UnsupportedWrite);
 
         VerifyOrReturnError(!(*attributeMetadata)->MustUseTimedWrite() || request.writeFlags.Has(DataModel::WriteFlags::kTimed),
-                            CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(NeedsTimedInteraction));
+                            Status::NeedsTimedInteraction);
     }
 
     // Extra check: internal requests can bypass the read only check, however global attributes
     // have no underlying storage, so write still cannot be done
-    VerifyOrReturnError(attributeMetadata != nullptr, CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedWrite));
+    VerifyOrReturnError(attributeMetadata != nullptr, Status::UnsupportedWrite);
 
     if (request.path.mDataVersion.HasValue())
     {
@@ -333,14 +335,14 @@ CHIP_ERROR CodegenDataModelProvider::WriteAttribute(const DataModel::WriteAttrib
         {
             ChipLogError(DataManagement, "Unable to get cluster info for Endpoint 0x%x, Cluster " ChipLogFormatMEI,
                          request.path.mEndpointId, ChipLogValueMEI(request.path.mClusterId));
-            return CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(DataVersionMismatch);
+            return Status::DataVersionMismatch;
         }
 
         if (request.path.mDataVersion.Value() != clusterInfo->dataVersion)
         {
             ChipLogError(DataManagement, "Write Version mismatch for Endpoint 0x%x, Cluster " ChipLogFormatMEI,
                          request.path.mEndpointId, ChipLogValueMEI(request.path.mClusterId));
-            return CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(DataVersionMismatch);
+            return Status::DataVersionMismatch;
         }
     }
 
@@ -367,7 +369,7 @@ CHIP_ERROR CodegenDataModelProvider::WriteAttribute(const DataModel::WriteAttrib
     if (dataBuffer.size() > (*attributeMetadata)->size)
     {
         ChipLogDetail(Zcl, "Data to write exceeds the attribute size claimed.");
-        return CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(InvalidValue);
+        return Status::InvalidValue;
     }
 
     if (request.operationFlags.Has(DataModel::OperationFlags::kInternal))
@@ -386,7 +388,7 @@ CHIP_ERROR CodegenDataModelProvider::WriteAttribute(const DataModel::WriteAttrib
 
     if (status != Protocols::InteractionModel::Status::Success)
     {
-        return CHIP_ERROR_IM_GLOBAL_STATUS_VALUE(status);
+        return status;
     }
 
     // TODO: this WILL requre updates
diff --git a/src/app/codegen-data-model-provider/EmberMetadata.cpp b/src/app/codegen-data-model-provider/EmberMetadata.cpp
index b8d998d29f0b7e..69f9e3e889369c 100644
--- a/src/app/codegen-data-model-provider/EmberMetadata.cpp
+++ b/src/app/codegen-data-model-provider/EmberMetadata.cpp
@@ -24,9 +24,11 @@ namespace chip {
 namespace app {
 namespace Ember {
 
+using Protocols::InteractionModel::Status;
+
 std::variant<const EmberAfCluster *,           // global attribute, data from a cluster
              const EmberAfAttributeMetadata *, // a specific attribute stored by ember
-             CHIP_ERROR                        // error, this will NEVER be CHIP_NO_ERROR
+             Status                            // one of Status::Unsupported*
              >
 FindAttributeMetadata(const ConcreteAttributePath & aPath)
 {
@@ -41,8 +43,8 @@ FindAttributeMetadata(const ConcreteAttributePath & aPath)
                 const EmberAfCluster * cluster = emberAfFindServerCluster(aPath.mEndpointId, aPath.mClusterId);
                 if (cluster == nullptr)
                 {
-                    return (emberAfFindEndpointType(aPath.mEndpointId) == nullptr) ? CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedEndpoint)
-                                                                                   : CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedCluster);
+                    return (emberAfFindEndpointType(aPath.mEndpointId) == nullptr) ? Status::UnsupportedEndpoint
+                                                                                   : Status::UnsupportedCluster;
                 }
 
                 return cluster;
@@ -57,18 +59,18 @@ FindAttributeMetadata(const ConcreteAttributePath & aPath)
         const EmberAfEndpointType * type = emberAfFindEndpointType(aPath.mEndpointId);
         if (type == nullptr)
         {
-            return CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedEndpoint);
+            return Status::UnsupportedEndpoint;
         }
 
         const EmberAfCluster * cluster = emberAfFindClusterInType(type, aPath.mClusterId, CLUSTER_MASK_SERVER);
         if (cluster == nullptr)
         {
-            return CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedCluster);
+            return Status::UnsupportedCluster;
         }
 
         // Since we know the attribute is unsupported and the endpoint/cluster are
         // OK, this is the only option left.
-        return CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedAttribute);
+        return Status::UnsupportedAttribute;
     }
 
     return metadata;
diff --git a/src/app/codegen-data-model-provider/EmberMetadata.h b/src/app/codegen-data-model-provider/EmberMetadata.h
index f8f41312f1f7c9..64c0bfe736a25f 100644
--- a/src/app/codegen-data-model-provider/EmberMetadata.h
+++ b/src/app/codegen-data-model-provider/EmberMetadata.h
@@ -18,6 +18,7 @@
 
 #include <app/util/af-types.h>
 #include <lib/core/CHIPError.h>
+#include <protocols/interaction_model/StatusCode.h>
 
 #include <variant>
 
@@ -31,13 +32,13 @@ namespace Ember {
 /// Possible return values:
 ///    - EmberAfCluster (NEVER null)           - Only for GlobalAttributesNotInMetaData
 ///    - EmberAfAttributeMetadata (NEVER null) - if the attribute is known to ember datastore
-///    - CHIP_ERROR, only specifically for unknown attributes, may only be one of:
-///        - CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedEndpoint);
-///        - CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedCluster);
-///        - CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedAttribute);
-std::variant<const EmberAfCluster *,           // global attribute, data from a cluster
-             const EmberAfAttributeMetadata *, // a specific attribute stored by ember
-             CHIP_ERROR                        // error, (CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(Unsupported*))
+///    - Status, only specifically for unknown attributes, may only be one of:
+///        - Status::UnsupportedEndpoint
+///        - Status::UnsupportedCluster
+///        - Status::UnsupportedAttribute
+std::variant<const EmberAfCluster *,             // global attribute, data from a cluster
+             const EmberAfAttributeMetadata *,   // a specific attribute stored by ember
+             Protocols::InteractionModel::Status // one of Status::Unsupported*
              >
 FindAttributeMetadata(const ConcreteAttributePath & aPath);
 
diff --git a/src/app/codegen-data-model-provider/tests/BUILD.gn b/src/app/codegen-data-model-provider/tests/BUILD.gn
index 451a276c0367d2..247685a91a0e7b 100644
--- a/src/app/codegen-data-model-provider/tests/BUILD.gn
+++ b/src/app/codegen-data-model-provider/tests/BUILD.gn
@@ -57,5 +57,8 @@ chip_test_suite("tests") {
 
   cflags = [ "-Wconversion" ]
 
-  public_deps = [ ":mock_model" ]
+  public_deps = [
+    ":mock_model",
+    "${chip_root}/src/app/data-model-provider:string-builder-adapters",
+  ]
 }
diff --git a/src/app/codegen-data-model-provider/tests/TestCodegenModelViaMocks.cpp b/src/app/codegen-data-model-provider/tests/TestCodegenModelViaMocks.cpp
index 947d0aecd9684d..a8862bd9036963 100644
--- a/src/app/codegen-data-model-provider/tests/TestCodegenModelViaMocks.cpp
+++ b/src/app/codegen-data-model-provider/tests/TestCodegenModelViaMocks.cpp
@@ -19,9 +19,6 @@
 
 #include <pw_unit_test/framework.h>
 
-#include "app/ConcreteCommandPath.h"
-#include <app/codegen-data-model-provider/CodegenDataModelProvider.h>
-
 #include <app/codegen-data-model-provider/tests/AttributeReportIBEncodeDecode.h>
 #include <app/codegen-data-model-provider/tests/EmberInvokeOverride.h>
 #include <app/codegen-data-model-provider/tests/EmberReadWriteOverride.h>
@@ -35,9 +32,12 @@
 #include <app/AttributeEncodeState.h>
 #include <app/AttributeValueDecoder.h>
 #include <app/ConcreteAttributePath.h>
+#include <app/ConcreteCommandPath.h>
 #include <app/GlobalAttributes.h>
 #include <app/MessageDef/ReportDataMessage.h>
+#include <app/codegen-data-model-provider/CodegenDataModelProvider.h>
 #include <app/data-model-provider/OperationTypes.h>
+#include <app/data-model-provider/StringBuilderAdapters.h>
 #include <app/data-model/Decode.h>
 #include <app/data-model/Encode.h>
 #include <app/data-model/Nullable.h>
@@ -58,6 +58,7 @@
 #include <lib/core/TLVTypes.h>
 #include <lib/core/TLVWriter.h>
 #include <lib/support/Span.h>
+#include <protocols/interaction_model/StatusCode.h>
 
 using namespace chip;
 using namespace chip::Test;
@@ -65,6 +66,8 @@ using namespace chip::app;
 using namespace chip::app::DataModel;
 using namespace chip::app::Clusters::Globals::Attributes;
 
+using chip::Protocols::InteractionModel::Status;
+
 namespace {
 
 constexpr FabricIndex kTestFabrixIndex = kMinValidFabricIndex;
@@ -787,7 +790,7 @@ void TestEmberScalarTypeWrite(const typename NumericAttributeTraits<T>::WorkingT
         AttributeValueDecoder decoder = test.DecoderFor(value);
 
         // write should succeed
-        ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), CHIP_NO_ERROR);
+        ASSERT_TRUE(model.WriteAttribute(test.request, decoder).IsSuccess());
 
         // Validate data after write
         chip::ByteSpan writtenData = Test::GetEmberBuffer();
@@ -844,7 +847,7 @@ void TestEmberScalarNullWrite()
     AttributeValueDecoder decoder = test.DecoderFor<NullableType>(NullableType());
 
     // write should succeed
-    ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), CHIP_NO_ERROR);
+    ASSERT_TRUE(model.WriteAttribute(test.request, decoder).IsSuccess());
 
     // Validate data after write
     chip::ByteSpan writtenData = Test::GetEmberBuffer();
@@ -1298,7 +1301,7 @@ TEST(TestCodegenModelViaMocks, EmberAttributeReadAclDeny)
                                 ConcreteAttributePath(kMockEndpoint1, MockClusterId(1), MockAttributeId(10)));
     std::unique_ptr<AttributeValueEncoder> encoder = testRequest.StartEncoding(&model);
 
-    ASSERT_EQ(model.ReadAttribute(testRequest.request, *encoder), CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedAccess));
+    ASSERT_EQ(model.ReadAttribute(testRequest.request, *encoder), Status::UnsupportedAccess);
 }
 
 TEST(TestCodegenModelViaMocks, ReadForInvalidGlobalAttributePath)
@@ -1311,14 +1314,14 @@ TEST(TestCodegenModelViaMocks, ReadForInvalidGlobalAttributePath)
         TestReadRequest testRequest(kAdminSubjectDescriptor,
                                     ConcreteAttributePath(kEndpointIdThatIsMissing, MockClusterId(1), AttributeList::Id));
         std::unique_ptr<AttributeValueEncoder> encoder = testRequest.StartEncoding(&model);
-        ASSERT_EQ(model.ReadAttribute(testRequest.request, *encoder), CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedEndpoint));
+        ASSERT_EQ(model.ReadAttribute(testRequest.request, *encoder), Status::UnsupportedEndpoint);
     }
 
     {
         TestReadRequest testRequest(kAdminSubjectDescriptor,
                                     ConcreteAttributePath(kMockEndpoint1, kInvalidClusterId, AttributeList::Id));
         std::unique_ptr<AttributeValueEncoder> encoder = testRequest.StartEncoding(&model);
-        ASSERT_EQ(model.ReadAttribute(testRequest.request, *encoder), CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedCluster));
+        ASSERT_EQ(model.ReadAttribute(testRequest.request, *encoder), Status::UnsupportedCluster);
     }
 }
 
@@ -1334,7 +1337,7 @@ TEST(TestCodegenModelViaMocks, EmberAttributeInvalidRead)
                                     ConcreteAttributePath(kMockEndpoint1, MockClusterId(1), MockAttributeId(10)));
         std::unique_ptr<AttributeValueEncoder> encoder = testRequest.StartEncoding(&model);
 
-        ASSERT_EQ(model.ReadAttribute(testRequest.request, *encoder), CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedAttribute));
+        ASSERT_EQ(model.ReadAttribute(testRequest.request, *encoder), Status::UnsupportedAttribute);
     }
 
     // Invalid cluster
@@ -1343,7 +1346,7 @@ TEST(TestCodegenModelViaMocks, EmberAttributeInvalidRead)
                                     ConcreteAttributePath(kMockEndpoint1, MockClusterId(100), MockAttributeId(1)));
         std::unique_ptr<AttributeValueEncoder> encoder = testRequest.StartEncoding(&model);
 
-        ASSERT_EQ(model.ReadAttribute(testRequest.request, *encoder), CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedCluster));
+        ASSERT_EQ(model.ReadAttribute(testRequest.request, *encoder), Status::UnsupportedCluster);
     }
 
     // Invalid endpoint
@@ -1352,7 +1355,7 @@ TEST(TestCodegenModelViaMocks, EmberAttributeInvalidRead)
                                     ConcreteAttributePath(kEndpointIdThatIsMissing, MockClusterId(1), MockAttributeId(1)));
         std::unique_ptr<AttributeValueEncoder> encoder = testRequest.StartEncoding(&model);
 
-        ASSERT_EQ(model.ReadAttribute(testRequest.request, *encoder), CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedEndpoint));
+        ASSERT_EQ(model.ReadAttribute(testRequest.request, *encoder), Status::UnsupportedEndpoint);
     }
 }
 
@@ -1494,7 +1497,7 @@ TEST(TestCodegenModelViaMocks, EmberAttributeReadErrorReading)
 
         // Actual read via an encoder
         std::unique_ptr<AttributeValueEncoder> encoder = testRequest.StartEncoding(&model);
-        ASSERT_EQ(model.ReadAttribute(testRequest.request, *encoder), CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(Failure));
+        ASSERT_EQ(model.ReadAttribute(testRequest.request, *encoder), Status::Failure);
     }
 
     {
@@ -1507,7 +1510,7 @@ TEST(TestCodegenModelViaMocks, EmberAttributeReadErrorReading)
 
         // Actual read via an encoder
         std::unique_ptr<AttributeValueEncoder> encoder = testRequest.StartEncoding(&model);
-        ASSERT_EQ(model.ReadAttribute(testRequest.request, *encoder), CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(Busy));
+        ASSERT_EQ(model.ReadAttribute(testRequest.request, *encoder), Status::Busy);
     }
 
     // reset things to success to not affect other tests
@@ -1994,7 +1997,7 @@ TEST(TestCodegenModelViaMocks, EmberAttributeWriteAclDeny)
     TestWriteRequest test(kDenySubjectDescriptor, ConcreteDataAttributePath(kMockEndpoint1, MockClusterId(1), MockAttributeId(10)));
     AttributeValueDecoder decoder = test.DecoderFor<uint32_t>(1234);
 
-    ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedAccess));
+    ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), Status::UnsupportedAccess);
     ASSERT_TRUE(model.ChangeListener().DirtyList().empty());
 }
 
@@ -2065,7 +2068,7 @@ TEST(TestCodegenModelViaMocks, EmberTestWriteReservedNullPlaceholderToNullable)
     AttributeValueDecoder decoder = test.DecoderFor<NullableType>(0xFFFFFFFF);
 
     // write should fail: we are trying to write null which is out of range
-    ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(ConstraintError));
+    ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), Status::ConstraintError);
 }
 
 TEST(TestCodegenModelViaMocks, EmberTestWriteOutOfRepresentableRangeOddIntegerNonNullable)
@@ -2173,7 +2176,7 @@ TEST(TestCodegenModelViaMocks, EmberAttributeWriteLongStringOutOfBounds)
     AttributeValueDecoder decoder = test.DecoderFor<CharSpan>(
         "this is a very long string that will be longer than the default attribute size for our mocks"_span);
 
-    ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(InvalidValue));
+    ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), Status::InvalidValue);
 }
 
 TEST(TestCodegenModelViaMocks, EmberAttributeWriteLongString)
@@ -2292,7 +2295,7 @@ TEST(TestCodegenModelViaMocks, EmberAttributeWriteTimedWrite)
     TestWriteRequest test(kAdminSubjectDescriptor, ConcreteAttributePath(kMockEndpoint3, MockClusterId(4), kAttributeIdTimedWrite));
     AttributeValueDecoder decoder = test.DecoderFor<int32_t>(1234);
 
-    ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(NeedsTimedInteraction));
+    ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), Status::NeedsTimedInteraction);
 
     // writing as timed should be fine
     test.request.writeFlags.Set(WriteFlags::kTimed);
@@ -2308,7 +2311,7 @@ TEST(TestCodegenModelViaMocks, EmberAttributeWriteReadOnlyAttribute)
     TestWriteRequest test(kAdminSubjectDescriptor, ConcreteAttributePath(kMockEndpoint3, MockClusterId(4), kAttributeIdReadOnly));
     AttributeValueDecoder decoder = test.DecoderFor<int32_t>(1234);
 
-    ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedWrite));
+    ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), Status::UnsupportedWrite);
 
     // Internal writes bypass the read only requirement
     test.request.operationFlags.Set(OperationFlags::kInternal);
@@ -2335,7 +2338,7 @@ TEST(TestCodegenModelViaMocks, EmberAttributeWriteDataVersion)
 
     AttributeValueDecoder decoder = test.DecoderFor<int32_t>(1234);
 
-    ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(DataVersionMismatch));
+    ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), Status::DataVersionMismatch);
 
     // Write passes if we set the right version for the data
     test.request.path.mDataVersion = MakeOptional(GetVersion());
@@ -2351,18 +2354,18 @@ TEST(TestCodegenModelViaMocks, WriteToInvalidPath)
     {
         TestWriteRequest test(kAdminSubjectDescriptor, ConcreteAttributePath(kInvalidEndpointId, MockClusterId(1234), 1234));
         AttributeValueDecoder decoder = test.DecoderFor<int32_t>(1234);
-        ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedEndpoint));
+        ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), Status::UnsupportedEndpoint);
     }
     {
         TestWriteRequest test(kAdminSubjectDescriptor, ConcreteAttributePath(kMockEndpoint1, MockClusterId(1234), 1234));
         AttributeValueDecoder decoder = test.DecoderFor<int32_t>(1234);
-        ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedCluster));
+        ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), Status::UnsupportedCluster);
     }
 
     {
         TestWriteRequest test(kAdminSubjectDescriptor, ConcreteAttributePath(kMockEndpoint1, MockClusterId(1), 1234));
         AttributeValueDecoder decoder = test.DecoderFor<int32_t>(1234);
-        ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedAttribute));
+        ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), Status::UnsupportedAttribute);
     }
 }
 
@@ -2374,7 +2377,7 @@ TEST(TestCodegenModelViaMocks, WriteToGlobalAttribute)
 
     TestWriteRequest test(kAdminSubjectDescriptor, ConcreteAttributePath(kMockEndpoint1, MockClusterId(1), AttributeList::Id));
     AttributeValueDecoder decoder = test.DecoderFor<int32_t>(1234);
-    ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedWrite));
+    ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), Status::UnsupportedWrite);
 }
 
 TEST(TestCodegenModelViaMocks, EmberWriteFailure)
@@ -2390,12 +2393,12 @@ TEST(TestCodegenModelViaMocks, EmberWriteFailure)
     {
         AttributeValueDecoder decoder = test.DecoderFor<int32_t>(1234);
         chip::Test::SetEmberReadOutput(Protocols::InteractionModel::Status::Failure);
-        ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(Failure));
+        ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), Status::Failure);
     }
     {
         AttributeValueDecoder decoder = test.DecoderFor<int32_t>(1234);
         chip::Test::SetEmberReadOutput(Protocols::InteractionModel::Status::Busy);
-        ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(Busy));
+        ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), Status::Busy);
     }
     // reset things to success to not affect other tests
     chip::Test::SetEmberReadOutput(ByteSpan());
@@ -2524,6 +2527,6 @@ TEST(TestCodegenModelViaMocks, EmberWriteInvalidDataType)
 
     // Embed specifically DOES NOT support structures.
     // Without AAI, we expect a data type error (translated to failure)
-    ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(Failure));
+    ASSERT_EQ(model.WriteAttribute(test.request, decoder), Status::Failure);
     ASSERT_TRUE(model.ChangeListener().DirtyList().empty());
 }
diff --git a/src/app/data-model-provider/ActionReturnStatus.cpp b/src/app/data-model-provider/ActionReturnStatus.cpp
new file mode 100644
index 00000000000000..7857246a0e861f
--- /dev/null
+++ b/src/app/data-model-provider/ActionReturnStatus.cpp
@@ -0,0 +1,199 @@
+/*
+ *    Copyright (c) 2024 Project CHIP Authors
+ *    All rights reserved.
+ *
+ *    Licensed under the Apache License, Version 2.0 (the "License");
+ *    you may not use this file except in compliance with the License.
+ *    You may obtain a copy of the License at
+ *
+ *        http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0
+ *
+ *    Unless required by applicable law or agreed to in writing, software
+ *    distributed under the License is distributed on an "AS IS" BASIS,
+ *    WITHOUT WARRANTIES OR CONDITIONS OF ANY KIND, either express or implied.
+ *    See the License for the specific language governing permissions and
+ *    limitations under the License.
+ */
+#include <app/data-model-provider/ActionReturnStatus.h>
+#include <lib/core/CHIPConfig.h>
+#include <lib/core/CHIPError.h>
+#include <lib/support/CodeUtils.h>
+#include <protocols/interaction_model/StatusCode.h>
+
+#include <lib/support/StringBuilder.h>
+
+namespace chip {
+namespace app {
+namespace DataModel {
+
+using Protocols::InteractionModel::ClusterStatusCode;
+using Protocols::InteractionModel::Status;
+
+namespace {
+
+bool StatusIsTheSameAsError(const ClusterStatusCode & status, const CHIP_ERROR & err)
+{
+    auto cluster_code = status.GetClusterSpecificCode();
+    if (!cluster_code.HasValue())
+    {
+        // there exist Status::Success, however that may not be encoded
+        // as a CHIP_ERROR_IM_GLOBAL_STATUS_VALUE as it is just as well a CHIP_NO_ERROR.
+        // handle that separately
+        if ((status.GetStatus() == Status::Success) && (err == CHIP_NO_ERROR))
+        {
+            return true;
+        }
+
+        return err == CHIP_ERROR_IM_GLOBAL_STATUS_VALUE(status.GetStatus());
+    }
+
+    if (status.GetStatus() != Status::Failure)
+    {
+        return false;
+    }
+
+    return err == CHIP_ERROR_IM_CLUSTER_STATUS_VALUE(cluster_code.Value());
+}
+
+} // namespace
+
+bool ActionReturnStatus::operator==(const ActionReturnStatus & other) const
+{
+    if (mReturnStatus == other.mReturnStatus)
+    {
+        return true;
+    }
+
+    const ClusterStatusCode * thisStatus  = std::get_if<ClusterStatusCode>(&mReturnStatus);
+    const ClusterStatusCode * otherStatus = std::get_if<ClusterStatusCode>(&other.mReturnStatus);
+
+    const CHIP_ERROR * thisErr  = std::get_if<CHIP_ERROR>(&mReturnStatus);
+    const CHIP_ERROR * otherErr = std::get_if<CHIP_ERROR>(&other.mReturnStatus);
+
+    if (thisStatus && otherErr)
+    {
+        return StatusIsTheSameAsError(*thisStatus, *otherErr);
+    }
+
+    if (otherStatus && thisErr)
+    {
+        return StatusIsTheSameAsError(*otherStatus, *thisErr);
+    }
+
+    return false;
+}
+
+CHIP_ERROR ActionReturnStatus::GetUnderlyingError() const
+{
+
+    if (const CHIP_ERROR * err = std::get_if<CHIP_ERROR>(&mReturnStatus))
+    {
+        return *err;
+    }
+
+    if (const ClusterStatusCode * status = std::get_if<ClusterStatusCode>(&mReturnStatus))
+    {
+        if (status->IsSuccess())
+        {
+            return CHIP_NO_ERROR;
+        }
+
+        chip::Optional<ClusterStatus> code = status->GetClusterSpecificCode();
+
+        return code.HasValue() ? CHIP_ERROR_IM_CLUSTER_STATUS_VALUE(code.Value())
+                               : CHIP_ERROR_IM_GLOBAL_STATUS_VALUE(status->GetStatus());
+    }
+
+    chipDie();
+}
+
+ClusterStatusCode ActionReturnStatus::GetStatusCode() const
+{
+    if (const ClusterStatusCode * status = std::get_if<ClusterStatusCode>(&mReturnStatus))
+    {
+        return *status;
+    }
+
+    if (const CHIP_ERROR * err = std::get_if<CHIP_ERROR>(&mReturnStatus))
+    {
+        return ClusterStatusCode(*err);
+    }
+
+    // all std::variant cases exhausted
+    chipDie();
+}
+
+bool ActionReturnStatus::IsSuccess() const
+{
+    if (const CHIP_ERROR * err = std::get_if<CHIP_ERROR>(&mReturnStatus))
+    {
+        return (*err == CHIP_NO_ERROR);
+    }
+
+    if (const ClusterStatusCode * status = std::get_if<ClusterStatusCode>(&mReturnStatus))
+    {
+        return status->IsSuccess();
+    }
+
+    // all std::variant cases exhausted
+    chipDie();
+}
+
+bool ActionReturnStatus::IsOutOfSpaceEncodingResponse() const
+{
+    if (const CHIP_ERROR * err = std::get_if<CHIP_ERROR>(&mReturnStatus))
+    {
+        return (*err == CHIP_ERROR_NO_MEMORY) || (*err == CHIP_ERROR_BUFFER_TOO_SMALL);
+    }
+
+    return false;
+}
+
+const char * ActionReturnStatus::c_str() const
+{
+
+    // Generally size should be sufficient.
+    // len("Status<123>, Code 255") == 21 (and then 22 for null terminator. We have slack.)
+    static chip::StringBuilder<32> sFormatBuffer;
+
+    if (const CHIP_ERROR * err = std::get_if<CHIP_ERROR>(&mReturnStatus))
+    {
+#if CHIP_CONFIG_ERROR_FORMAT_AS_STRING
+        return err->Format(); // any length
+#else
+        sFormatBuffer.Reset().AddFormat("%" CHIP_ERROR_FORMAT, err->Format());
+        return sFormatBuffer.c_str();
+#endif
+    }
+
+    if (const ClusterStatusCode * status = std::get_if<ClusterStatusCode>(&mReturnStatus))
+    {
+#if CHIP_CONFIG_IM_STATUS_CODE_VERBOSE_FORMAT
+        sFormatBuffer.AddFormat("%s(%d)", Protocols::InteractionModel::StatusName(status->GetStatus()),
+                                static_cast<int>(status->GetStatus()));
+#else
+        if (status->IsSuccess())
+        {
+            sFormatBuffer.Add("Success");
+        }
+        else
+        {
+            sFormatBuffer.AddFormat("Status<%d>", static_cast<int>(status->GetStatus()));
+        }
+#endif
+
+        chip::Optional<ClusterStatus> clusterCode = status->GetClusterSpecificCode();
+        if (clusterCode.HasValue())
+        {
+            sFormatBuffer.AddFormat(", Code %d", static_cast<int>(clusterCode.Value()));
+        }
+        return sFormatBuffer.c_str();
+    }
+
+    // all std::variant cases exhausted
+    chipDie();
+}
+
+} // namespace DataModel
+} // namespace app
+} // namespace chip
diff --git a/src/app/data-model-provider/ActionReturnStatus.h b/src/app/data-model-provider/ActionReturnStatus.h
new file mode 100644
index 00000000000000..516541483ad068
--- /dev/null
+++ b/src/app/data-model-provider/ActionReturnStatus.h
@@ -0,0 +1,97 @@
+/*
+ *    Copyright (c) 2024 Project CHIP Authors
+ *    All rights reserved.
+ *
+ *    Licensed under the Apache License, Version 2.0 (the "License");
+ *    you may not use this file except in compliance with the License.
+ *    You may obtain a copy of the License at
+ *
+ *        http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0
+ *
+ *    Unless required by applicable law or agreed to in writing, software
+ *    distributed under the License is distributed on an "AS IS" BASIS,
+ *    WITHOUT WARRANTIES OR CONDITIONS OF ANY KIND, either express or implied.
+ *    See the License for the specific language governing permissions and
+ *    limitations under the License.
+ */
+#pragma once
+
+#include <lib/core/CHIPError.h>
+#include <lib/support/StringBuilder.h>
+#include <protocols/interaction_model/StatusCode.h>
+
+#include <variant>
+
+namespace chip {
+namespace app {
+namespace DataModel {
+
+/// An ActionReturnStatus encodes the result of a read/write/invoke.
+///
+/// Generally such actions result in a StatusIB in the interaction model,
+/// which is a code (InteractionModel::Status) and may have an associated
+/// cluster-specific code.
+///
+/// However some actions specifically may return additional information for
+/// chunking, hence the existence of this class:
+///
+///   - encapsulates a ClusterStatusCode for an actual action result
+///   - encapsulates a underlying CHIP_ERROR for reporting purposes
+///   - has a way to check for "chunking needed" status.
+///
+/// The class is directly constructible from statuses (non-exlicit) to make
+/// returning of values easy.
+class ActionReturnStatus
+{
+public:
+    ActionReturnStatus(CHIP_ERROR error) : mReturnStatus(error) {}
+    ActionReturnStatus(Protocols::InteractionModel::Status status) :
+        mReturnStatus(Protocols::InteractionModel::ClusterStatusCode(status))
+    {}
+    ActionReturnStatus(Protocols::InteractionModel::ClusterStatusCode status) : mReturnStatus(status) {}
+
+    /// Constructs a status code. Either returns the underlying code directly
+    /// or converts the underlying CHIP_ERROR into a cluster status code.
+    Protocols::InteractionModel::ClusterStatusCode GetStatusCode() const;
+
+    /// Gets the underlying CHIP_ERROR if it exists, otherwise it will
+    /// return a CHIP_ERROR corresponding to the underlying return status.
+    ///
+    /// Success statusess will result in CHIP_NO_ERROR (i.e. cluster specitic success codes are lost)
+    CHIP_ERROR GetUnderlyingError() const;
+
+    /// If this is a CHIP_NO_ERROR or a Status::Success
+    bool IsSuccess() const;
+
+    /// Considers if the underlying error is an error or not (CHIP_NO_ERROR is the only non-erro)
+    /// or if the underlying statuscode is not an error (success and cluster specific successes
+    /// are not an error).
+    bool IsError() const { return !IsSuccess(); }
+
+    /// Checks if the underlying error is an out of space condition (i.e. something that
+    /// chunking can handle by sending partial list data).
+    ///
+    /// Generally this is when the return is based on CHIP_ERROR_NO_MEMORY or CHIP_ERROR_BUFFER_TOO_SMALL
+    bool IsOutOfSpaceEncodingResponse() const;
+
+    // NOTE: operator== will treat a CHIP_GLOBAL_IM_ERROR and a raw cluster status as equal if the statuses match,
+    //       even though a CHIP_ERROR has some formatting info like file/line
+    bool operator==(const ActionReturnStatus & other) const;
+    bool operator!=(const ActionReturnStatus & other) const { return !(*this == other); }
+
+    /// Get the formatted string of this status.
+    ///
+    /// NOTE: this is NOT thread safe in the general case, however the safety guarantees
+    ///       are similar to chip::ErrorStr which also assumes a static buffer.
+    ///
+    /// Use this in the chip main event loop (and since that is a single thread,
+    /// there should be no races)
+    const char * c_str() const;
+
+private:
+    std::variant<CHIP_ERROR, Protocols::InteractionModel::ClusterStatusCode> mReturnStatus;
+};
+
+} // namespace DataModel
+} // namespace app
+} // namespace chip
diff --git a/src/app/data-model-provider/BUILD.gn b/src/app/data-model-provider/BUILD.gn
index 5093cce2f4124d..40f34db127d501 100644
--- a/src/app/data-model-provider/BUILD.gn
+++ b/src/app/data-model-provider/BUILD.gn
@@ -12,10 +12,13 @@
 # See the License for the specific language governing permissions and
 # limitations under the License.
 import("//build_overrides/chip.gni")
+import("//build_overrides/pigweed.gni")
 
 source_set("data-model-provider") {
   sources = [
     "ActionContext.h",
+    "ActionReturnStatus.cpp",
+    "ActionReturnStatus.h",
     "Context.h",
     "EventsGenerator.h",
     "MetadataTypes.cpp",
@@ -40,3 +43,16 @@ source_set("data-model-provider") {
     "${chip_root}/src/messaging",
   ]
 }
+
+source_set("string-builder-adapters") {
+  sources = [
+    "StringBuilderAdapters.cpp",
+    "StringBuilderAdapters.h",
+  ]
+
+  public_deps = [
+    ":data-model-provider",
+    "$dir_pw_string",
+    "${chip_root}/src/lib/core:string-builder-adapters",
+  ]
+}
diff --git a/src/app/data-model-provider/Provider.h b/src/app/data-model-provider/Provider.h
index f5d550c806fd89..f38568319eb425 100644
--- a/src/app/data-model-provider/Provider.h
+++ b/src/app/data-model-provider/Provider.h
@@ -16,6 +16,7 @@
  */
 #pragma once
 
+#include "lib/core/CHIPError.h"
 #include <lib/core/TLVReader.h>
 #include <lib/core/TLVWriter.h>
 
@@ -23,6 +24,7 @@
 #include <app/AttributeValueEncoder.h>
 #include <app/CommandHandler.h>
 
+#include <app/data-model-provider/ActionReturnStatus.h>
 #include <app/data-model-provider/Context.h>
 #include <app/data-model-provider/MetadataTypes.h>
 #include <app/data-model-provider/OperationTypes.h>
@@ -66,18 +68,12 @@ class Provider : public ProviderMetadataTree
     ///         > Else if reading from the attribute in the path requires a privilege that is not
     ///           granted to access the cluster in the path, then the path SHALL be discarded.
     ///
-    /// Return codes:
-    ///   CHIP_ERROR_NO_MEMORY or CHIP_ERROR_BUFFER_TOO_SMALL:
+    /// Return value notes:
+    ///   ActionReturnStatus::IsOutOfSpaceEncodingResponse
     ///      - Indicates that list encoding had insufficient buffer space to encode elements.
     ///      - encoder::GetState().AllowPartialData() determines if these errors are permanent (no partial
     ///        data allowed) or further encoding can be retried (AllowPartialData true for list encoding)
-    ///   CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(code):
-    ///      - error codes that are translatable in IM status codes (otherwise we expect Failure to be reported)
-    ///      - to check for this, CHIP_ERROR provides:
-    ///        - ::IsPart(ChipError::SdkPart::kIMGlobalStatus) -> bool
-    ///        - ::GetSdkCode() -> uint8_t to translate to the actual code
-    ///   other internal falures
-    virtual CHIP_ERROR ReadAttribute(const ReadAttributeRequest & request, AttributeValueEncoder & encoder) = 0;
+    virtual ActionReturnStatus ReadAttribute(const ReadAttributeRequest & request, AttributeValueEncoder & encoder) = 0;
 
     /// Requests a write of an attribute.
     ///
@@ -89,19 +85,21 @@ class Provider : public ProviderMetadataTree
     ///     - ACL validation (see notes on OperationFlags::kInternal)
     ///     - Validation of readability/writability (also controlled by OperationFlags::kInternal)
     ///     - Validation of timed interaction required (also controlled by OperationFlags::kInternal)
-    ///
-    /// Return codes
-    ///   CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(code):
-    ///       - error codes that are translatable to specific IM codes
-    ///       - in particular, the following codes are interesting/expected
-    ///         - `UnsupportedWrite` for attempts to write read-only data
-    ///         - `UnsupportedAccess` for ACL failures
-    ///         - `NeedsTimedInteraction` for writes that are not timed however are required to be so
-    virtual CHIP_ERROR WriteAttribute(const WriteAttributeRequest & request, AttributeValueDecoder & decoder) = 0;
+    virtual ActionReturnStatus WriteAttribute(const WriteAttributeRequest & request, AttributeValueDecoder & decoder) = 0;
 
     /// `handler` is used to send back the reply.
-    ///    - returning a value other than CHIP_NO_ERROR implies an error reply (error and data are mutually exclusive)
-    virtual CHIP_ERROR Invoke(const InvokeRequest & request, chip::TLV::TLVReader & input_arguments, CommandHandler * handler) = 0;
+    ///    - returning a value other than Success implies an error reply (error and data are mutually exclusive)
+    ///
+    /// Returning anything other than CHIP_NO_ERROR or Status::Success (i.e. success without a return code)
+    /// means that the invoke will be considered to be returning the given path-specific status WITHOUT any data (any data
+    /// that was sent via CommandHandler is to be rolled back/discarded).
+    ///
+    /// This is because only one of the following may be encoded in a response:
+    ///    - data (as CommandDataIB) which is assumed a "response as a success"
+    ///    - status (as a CommandStatusIB) which is considered a final status, usually an error however
+    ///      cluster-specific success statuses also exist.
+    virtual ActionReturnStatus Invoke(const InvokeRequest & request, chip::TLV::TLVReader & input_arguments,
+                                      CommandHandler * handler) = 0;
 
 private:
     InteractionModelContext mContext = { nullptr };
diff --git a/src/app/data-model-provider/StringBuilderAdapters.cpp b/src/app/data-model-provider/StringBuilderAdapters.cpp
new file mode 100644
index 00000000000000..93ad9863fc9762
--- /dev/null
+++ b/src/app/data-model-provider/StringBuilderAdapters.cpp
@@ -0,0 +1,29 @@
+/*
+ *    Copyright (c) 2024 Project CHIP Authors
+ *
+ *    Licensed under the Apache License, Version 2.0 (the "License");
+ *    you may not use this file except in compliance with the License.
+ *    You may obtain a copy of the License at
+ *
+ *        http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0
+ *
+ *    Unless required by applicable law or agreed to in writing, software
+ *    distributed under the License is distributed on an "AS IS" BASIS,
+ *    WITHOUT WARRANTIES OR CONDITIONS OF ANY KIND, either express or implied.
+ *    See the License for the specific language governing permissions and
+ *    limitations under the License.
+ */
+#include <app/data-model-provider/StringBuilderAdapters.h>
+
+#include <lib/core/StringBuilderAdapters.h>
+
+namespace pw {
+
+template <>
+StatusWithSize ToString<chip::app::DataModel::ActionReturnStatus>(const chip::app::DataModel::ActionReturnStatus & status,
+                                                                  pw::span<char> buffer)
+{
+    return pw::string::Format(buffer, "ActionReturnStatus<%s>", status.c_str());
+}
+
+} // namespace pw
diff --git a/src/app/data-model-provider/StringBuilderAdapters.h b/src/app/data-model-provider/StringBuilderAdapters.h
new file mode 100644
index 00000000000000..32da18f43f1681
--- /dev/null
+++ b/src/app/data-model-provider/StringBuilderAdapters.h
@@ -0,0 +1,46 @@
+/*
+ *    Copyright (c) 2024 Project CHIP Authors
+ *
+ *    Licensed under the Apache License, Version 2.0 (the "License");
+ *    you may not use this file except in compliance with the License.
+ *    You may obtain a copy of the License at
+ *
+ *        http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0
+ *
+ *    Unless required by applicable law or agreed to in writing, software
+ *    distributed under the License is distributed on an "AS IS" BASIS,
+ *    WITHOUT WARRANTIES OR CONDITIONS OF ANY KIND, either express or implied.
+ *    See the License for the specific language governing permissions and
+ *    limitations under the License.
+ */
+#pragma once
+
+/// This header includes pigweed stringbuilder adaptations for various chip types.
+/// You can see https://pigweed.dev/pw_string/guide.html as a reference.
+///
+/// In particular, pigweed code generally looks like:
+///
+///    pw::StringBuffer<42> sb;
+///    sb << "Here is a value: ";
+///    sb << value;
+///
+/// Where specific formatters exist for "value". In particular these are used when
+/// reporting unit test assertions such as ASSERT_EQ/EXPECT_EQ so if you write code
+/// like:
+///
+///    ASSERT_EQ(SomeCall(), CHIP_NO_ERROR);
+///
+/// On failure without adapters, the objects are reported as "24-byte object at 0x....."
+/// which is not as helpful as a full formatted output.
+
+#include <pw_string/string_builder.h>
+
+#include <app/data-model-provider/ActionReturnStatus.h>
+
+namespace pw {
+
+template <>
+StatusWithSize ToString<chip::app::DataModel::ActionReturnStatus>(const chip::app::DataModel::ActionReturnStatus & status,
+                                                                  pw::span<char> buffer);
+
+} // namespace pw
diff --git a/src/app/data-model-provider/tests/BUILD.gn b/src/app/data-model-provider/tests/BUILD.gn
index 23107b9b5b1fd8..9829a2f4622514 100644
--- a/src/app/data-model-provider/tests/BUILD.gn
+++ b/src/app/data-model-provider/tests/BUILD.gn
@@ -17,12 +17,16 @@ import("${chip_root}/build/chip/chip_test_suite.gni")
 chip_test_suite("tests") {
   output_name = "libIMInterfaceTests"
 
-  test_sources = [ "TestEventEmitting.cpp" ]
+  test_sources = [
+    "TestActionReturnStatus.cpp",
+    "TestEventEmitting.cpp",
+  ]
 
   cflags = [ "-Wconversion" ]
 
   public_deps = [
     "${chip_root}/src/app/data-model-provider",
+    "${chip_root}/src/app/data-model-provider:string-builder-adapters",
     "${chip_root}/src/lib/core:string-builder-adapters",
   ]
 }
diff --git a/src/app/data-model-provider/tests/TestActionReturnStatus.cpp b/src/app/data-model-provider/tests/TestActionReturnStatus.cpp
new file mode 100644
index 00000000000000..a194c0838d7d12
--- /dev/null
+++ b/src/app/data-model-provider/tests/TestActionReturnStatus.cpp
@@ -0,0 +1,113 @@
+/*
+ *
+ *    Copyright (c) 2024 Project CHIP Authors
+ *    All rights reserved.
+ *
+ *    Licensed under the Apache License, Version 2.0 (the "License");
+ *    you may not use this file except in compliance with the License.
+ *    You may obtain a copy of the License at
+ *
+ *        http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0
+ *
+ *    Unless required by applicable law or agreed to in writing, software
+ *    distributed under the License is distributed on an "AS IS" BASIS,
+ *    WITHOUT WARRANTIES OR CONDITIONS OF ANY KIND, either express or implied.
+ *    See the License for the specific language governing permissions and
+ *    limitations under the License.
+ */
+
+#include "lib/core/CHIPError.h"
+#include "protocols/interaction_model/StatusCode.h"
+#include "pw_unit_test/framework_backend.h"
+#include <app/data-model-provider/ActionReturnStatus.h>
+#include <app/data-model-provider/StringBuilderAdapters.h>
+#include <lib/support/CodeUtils.h>
+
+#include <pw_unit_test/framework.h>
+
+using chip::app::DataModel::ActionReturnStatus;
+using chip::Protocols::InteractionModel::ClusterStatusCode;
+using chip::Protocols::InteractionModel::Status;
+
+TEST(TestActionReturnStatus, TestEquality)
+{
+    // equality should happen between equivalent statuses and chip_errors
+    ASSERT_EQ(ActionReturnStatus(Status::UnsupportedRead), Status::UnsupportedRead);
+    ASSERT_EQ(ActionReturnStatus(Status::UnsupportedWrite), CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(UnsupportedWrite));
+
+    ASSERT_EQ(ActionReturnStatus(CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(Busy)), Status::Busy);
+    ASSERT_EQ(ActionReturnStatus(CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(Busy)), CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(Busy));
+
+    ASSERT_EQ(ActionReturnStatus(CHIP_IM_CLUSTER_STATUS(123)), CHIP_IM_CLUSTER_STATUS(123));
+    ASSERT_EQ(ActionReturnStatus(ClusterStatusCode::ClusterSpecificFailure(123)), CHIP_IM_CLUSTER_STATUS(123));
+    ASSERT_EQ(ActionReturnStatus(ClusterStatusCode::ClusterSpecificFailure(123)), ClusterStatusCode::ClusterSpecificFailure(123));
+    ASSERT_EQ(ActionReturnStatus(ClusterStatusCode::ClusterSpecificSuccess(123)), ClusterStatusCode::ClusterSpecificSuccess(123));
+
+    // Successes (without cluster-specific codes) are equivalent
+    ASSERT_EQ(ActionReturnStatus(Status::Success), Status::Success);
+    ASSERT_EQ(ActionReturnStatus(CHIP_NO_ERROR), Status::Success);
+    ASSERT_EQ(ActionReturnStatus(Status::Success), CHIP_NO_ERROR);
+
+    // status specific success is has more data, so there is no equality (i.e. an action return
+    // with specific success codes has more data than a simple success)
+    ASSERT_NE(ActionReturnStatus(ClusterStatusCode::ClusterSpecificSuccess(123)), CHIP_NO_ERROR);
+    ASSERT_NE(ActionReturnStatus(ClusterStatusCode::ClusterSpecificSuccess(123)), Status::Success);
+    ASSERT_NE(ActionReturnStatus(CHIP_NO_ERROR), ClusterStatusCode::ClusterSpecificSuccess(123));
+    ASSERT_NE(ActionReturnStatus(Status::Success), ClusterStatusCode::ClusterSpecificSuccess(123));
+
+    // things that are just not equal
+    ASSERT_NE(ActionReturnStatus(ClusterStatusCode::ClusterSpecificSuccess(11)), ClusterStatusCode::ClusterSpecificSuccess(22));
+    ASSERT_NE(ActionReturnStatus(ClusterStatusCode::ClusterSpecificFailure(11)), ClusterStatusCode::ClusterSpecificSuccess(11));
+    ASSERT_NE(ActionReturnStatus(ClusterStatusCode::ClusterSpecificFailure(11)), ClusterStatusCode::ClusterSpecificFailure(22));
+    ASSERT_NE(ActionReturnStatus(CHIP_NO_ERROR), CHIP_ERROR_NOT_FOUND);
+    ASSERT_NE(ActionReturnStatus(CHIP_ERROR_INVALID_ARGUMENT), CHIP_ERROR_NOT_FOUND);
+    ASSERT_NE(ActionReturnStatus(CHIP_ERROR_INVALID_ARGUMENT), CHIP_NO_ERROR);
+    ASSERT_NE(ActionReturnStatus(CHIP_ERROR_INVALID_ARGUMENT), Status::Success);
+    ASSERT_NE(ActionReturnStatus(CHIP_ERROR_INVALID_ARGUMENT), Status::UnsupportedRead);
+    ASSERT_NE(ActionReturnStatus(Status::Success), Status::UnsupportedRead);
+    ASSERT_NE(ActionReturnStatus(Status::Success), CHIP_ERROR_INVALID_ARGUMENT);
+    ASSERT_NE(ActionReturnStatus(CHIP_ERROR_NOT_FOUND), Status::Failure);
+    ASSERT_NE(ActionReturnStatus(Status::Failure), CHIP_NO_ERROR);
+    ASSERT_NE(ActionReturnStatus(Status::Failure), CHIP_ERROR_INVALID_ARGUMENT);
+    ASSERT_NE(ActionReturnStatus(Status::Failure), ClusterStatusCode::ClusterSpecificSuccess(1));
+    ASSERT_NE(ActionReturnStatus(Status::Failure), ClusterStatusCode::ClusterSpecificFailure(2));
+    ASSERT_NE(ActionReturnStatus(ClusterStatusCode::ClusterSpecificSuccess(1)), CHIP_NO_ERROR);
+    ASSERT_NE(ActionReturnStatus(ClusterStatusCode::ClusterSpecificFailure(2)), CHIP_NO_ERROR);
+    ASSERT_NE(ActionReturnStatus(ClusterStatusCode::ClusterSpecificSuccess(3)), Status::Failure);
+    ASSERT_NE(ActionReturnStatus(ClusterStatusCode::ClusterSpecificFailure(4)), Status::Failure);
+    ASSERT_NE(ActionReturnStatus(ClusterStatusCode::ClusterSpecificSuccess(3)), Status::Success);
+    ASSERT_NE(ActionReturnStatus(ClusterStatusCode::ClusterSpecificFailure(4)), Status::Success);
+}
+
+TEST(TestActionReturnStatus, TestIsError)
+{
+    ASSERT_TRUE(ActionReturnStatus(CHIP_IM_CLUSTER_STATUS(123)).IsError());
+    ASSERT_TRUE(ActionReturnStatus(CHIP_ERROR_INTERNAL).IsError());
+    ASSERT_TRUE(ActionReturnStatus(CHIP_ERROR_NO_MEMORY).IsError());
+    ASSERT_TRUE(ActionReturnStatus(Status::UnsupportedRead).IsError());
+    ASSERT_TRUE(ActionReturnStatus(ClusterStatusCode::ClusterSpecificFailure(123)).IsError());
+
+    ASSERT_FALSE(ActionReturnStatus(Status::Success).IsError());
+    ASSERT_FALSE(ActionReturnStatus(ClusterStatusCode::ClusterSpecificSuccess(123)).IsError());
+    ASSERT_FALSE(ActionReturnStatus(CHIP_NO_ERROR).IsError());
+}
+
+TEST(TestActionReturnStatus, TestUnderlyingError)
+{
+    ASSERT_EQ(ActionReturnStatus(ClusterStatusCode::ClusterSpecificFailure(123)).GetUnderlyingError(), CHIP_IM_CLUSTER_STATUS(123));
+    ASSERT_EQ(ActionReturnStatus(ClusterStatusCode::ClusterSpecificSuccess(123)).GetUnderlyingError(), CHIP_NO_ERROR);
+    ASSERT_EQ(ActionReturnStatus(Status::Busy).GetUnderlyingError(), CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(Busy));
+    ASSERT_EQ(ActionReturnStatus(CHIP_ERROR_INTERNAL).GetUnderlyingError(), CHIP_ERROR_INTERNAL);
+}
+
+TEST(TestActionReturnStatus, TestStatusCode)
+{
+    ASSERT_EQ(ActionReturnStatus(CHIP_ERROR_INTERNAL).GetStatusCode(), ClusterStatusCode(Status::Failure));
+    ASSERT_EQ(ActionReturnStatus(Status::Busy).GetStatusCode(), ClusterStatusCode(Status::Busy));
+    ASSERT_EQ(ActionReturnStatus(ClusterStatusCode::ClusterSpecificSuccess(123)).GetStatusCode(),
+              ClusterStatusCode::ClusterSpecificSuccess(123));
+    ASSERT_EQ(ActionReturnStatus(ClusterStatusCode::ClusterSpecificFailure(123)).GetStatusCode(),
+              ClusterStatusCode::ClusterSpecificFailure(123));
+    ASSERT_EQ(ActionReturnStatus(CHIP_IM_CLUSTER_STATUS(0x12)).GetStatusCode(), ClusterStatusCode::ClusterSpecificFailure(0x12));
+    ASSERT_EQ(ActionReturnStatus(CHIP_IM_GLOBAL_STATUS(Timeout)).GetStatusCode(), ClusterStatusCode(Status::Timeout));
+}
diff --git a/src/app/reporting/Engine.cpp b/src/app/reporting/Engine.cpp
index faf76e031e177e..b5621e94bd9f47 100644
--- a/src/app/reporting/Engine.cpp
+++ b/src/app/reporting/Engine.cpp
@@ -23,6 +23,7 @@
  *
  */
 
+#include "app/data-model-provider/ActionReturnStatus.h"
 #include <app/icd/server/ICDServerConfig.h>
 #if CHIP_CONFIG_ENABLE_ICD_SERVER
 #include <app/icd/server/ICDNotifier.h> // nogncheck
@@ -182,15 +183,20 @@ CHIP_ERROR Engine::BuildSingleReportDataAttributeReportIBs(ReportDataMessage::Bu
             ConcreteReadAttributePath pathForRetrieval(readPath);
             // Load the saved state from previous encoding session for chunking of one single attribute (list chunking).
             AttributeEncodeState encodeState = apReadHandler->GetAttributeEncodeState();
-            err = Impl::RetrieveClusterData(mpImEngine->GetDataModelProvider(), apReadHandler->GetSubjectDescriptor(),
-                                            apReadHandler->IsFabricFiltered(), attributeReportIBs, pathForRetrieval, &encodeState);
-            if (err != CHIP_NO_ERROR)
+            DataModel::ActionReturnStatus status =
+                Impl::RetrieveClusterData(mpImEngine->GetDataModelProvider(), apReadHandler->GetSubjectDescriptor(),
+                                          apReadHandler->IsFabricFiltered(), attributeReportIBs, pathForRetrieval, &encodeState);
+            if (status.IsError())
             {
+                // Operation error set, since this will affect early return or override on status encoding
+                // it will also be used for error reporting below.
+                err = status.GetUnderlyingError();
+
                 // If error is not an "out of writer space" error, rollback and encode status.
                 // Otherwise, if partial data allowed, save the encode state.
                 // Otherwise roll back. If we have already encoded some chunks, we are done; otherwise encode status.
 
-                if (encodeState.AllowPartialData() && IsOutOfWriterSpaceError(err))
+                if (encodeState.AllowPartialData() && status.IsOutOfSpaceEncodingResponse())
                 {
                     ChipLogDetail(DataManagement,
                                   "List does not fit in packet, chunk between list items for clusterId: " ChipLogFormatMEI
@@ -210,7 +216,7 @@ CHIP_ERROR Engine::BuildSingleReportDataAttributeReportIBs(ReportDataMessage::Bu
                     attributeReportIBs.Rollback(attributeBackup);
                     apReadHandler->SetAttributeEncodeState(AttributeEncodeState());
 
-                    if (!IsOutOfWriterSpaceError(err))
+                    if (!status.IsOutOfSpaceEncodingResponse())
                     {
                         ChipLogError(DataManagement,
                                      "Fail to retrieve data, roll back and encode status on clusterId: " ChipLogFormatMEI
@@ -218,7 +224,7 @@ CHIP_ERROR Engine::BuildSingleReportDataAttributeReportIBs(ReportDataMessage::Bu
                                      ChipLogValueMEI(pathForRetrieval.mClusterId), ChipLogValueMEI(pathForRetrieval.mAttributeId),
                                      err.Format());
                         // Try to encode our error as a status response.
-                        err = attributeReportIBs.EncodeAttributeStatus(pathForRetrieval, StatusIB(err));
+                        err = attributeReportIBs.EncodeAttributeStatus(pathForRetrieval, StatusIB(status.GetStatusCode()));
                         if (err != CHIP_NO_ERROR)
                         {
                             // OK, just roll back again and give up; if we still ran out of space we
diff --git a/src/app/reporting/Read-Checked.cpp b/src/app/reporting/Read-Checked.cpp
index 3b434d5da5f624..cd821bc67ae4f6 100644
--- a/src/app/reporting/Read-Checked.cpp
+++ b/src/app/reporting/Read-Checked.cpp
@@ -14,6 +14,8 @@
  *    See the License for the specific language governing permissions and
  *    limitations under the License.
  */
+#include "app/data-model-provider/ActionReturnStatus.h"
+#include "lib/support/StringBuilder.h"
 #include <app/reporting/Read-Checked.h>
 
 #include <app/reporting/Read-DataModel.h>
@@ -26,6 +28,8 @@ namespace reporting {
 namespace CheckedImpl {
 namespace {
 
+using DataModel::ActionReturnStatus;
+
 /// Checkpoints and saves the state (including error state) for a
 /// AttributeReportIBs::Builder
 class ScopedAttributeReportIBsBuilderState
@@ -50,16 +54,16 @@ class ScopedAttributeReportIBsBuilderState
 
 } // namespace
 
-CHIP_ERROR RetrieveClusterData(DataModel::Provider * dataModel, const Access::SubjectDescriptor & subjectDescriptor,
-                               bool isFabricFiltered, AttributeReportIBs::Builder & reportBuilder,
-                               const ConcreteReadAttributePath & path, AttributeEncodeState * encoderState)
+ActionReturnStatus RetrieveClusterData(DataModel::Provider * dataModel, const Access::SubjectDescriptor & subjectDescriptor,
+                                       bool isFabricFiltered, AttributeReportIBs::Builder & reportBuilder,
+                                       const ConcreteReadAttributePath & path, AttributeEncodeState * encoderState)
 {
     ChipLogDetail(DataManagement, "<RE:Run> Cluster %" PRIx32 ", Attribute %" PRIx32 " is dirty", path.mClusterId,
                   path.mAttributeId);
     DataModelCallbacks::GetInstance()->AttributeOperation(DataModelCallbacks::OperationType::Read,
                                                           DataModelCallbacks::OperationOrder::Pre, path);
 
-    CHIP_ERROR errEmber         = CHIP_NO_ERROR;
+    ActionReturnStatus statusEmber(CHIP_NO_ERROR);
     uint32_t lengthWrittenEmber = 0;
 
     // a copy for DM logic only. Ember changes state directly
@@ -68,21 +72,22 @@ CHIP_ERROR RetrieveClusterData(DataModel::Provider * dataModel, const Access::Su
 
     {
         ScopedAttributeReportIBsBuilderState builderState(reportBuilder); // temporary only
-        errEmber =
+        statusEmber =
             EmberImpl::RetrieveClusterData(dataModel, subjectDescriptor, isFabricFiltered, reportBuilder, path, encoderState);
         lengthWrittenEmber = reportBuilder.GetWriter()->GetLengthWritten();
     }
 
-    CHIP_ERROR errDM = DataModelImpl::RetrieveClusterData(dataModel, subjectDescriptor, isFabricFiltered, reportBuilder, path,
-                                                          encoderState != nullptr ? &stateDm : nullptr);
+    ActionReturnStatus statusDm = DataModelImpl::RetrieveClusterData(dataModel, subjectDescriptor, isFabricFiltered, reportBuilder,
+                                                                     path, encoderState != nullptr ? &stateDm : nullptr);
 
-    if (errEmber != errDM)
+    if (statusEmber != statusDm)
     {
+        StringBuilder<128> buffer;
         // Note log + chipDie instead of VerifyOrDie so that breakpoints (and usage of rr)
         // is easier to debug.
         ChipLogError(Test, "Different return codes between ember and DM");
-        ChipLogError(Test, "  Ember error: %" CHIP_ERROR_FORMAT, errEmber.Format());
-        ChipLogError(Test, "  DM error: %" CHIP_ERROR_FORMAT, errDM.Format());
+        ChipLogError(Test, "  Ember status: %s", statusEmber.c_str());
+        ChipLogError(Test, "  DM status:    %s", statusDm.c_str());
 
         // For time-dependent data, we may have size differences here: one data fitting in buffer
         // while another not, resulting in different errors (success vs out of space).
@@ -120,7 +125,7 @@ CHIP_ERROR RetrieveClusterData(DataModel::Provider * dataModel, const Access::Su
 
     // For chunked reads, the encoder state MUST be identical (since this is what controls
     // where chunking resumes).
-    if ((errEmber == CHIP_ERROR_NO_MEMORY) || (errEmber == CHIP_ERROR_BUFFER_TOO_SMALL))
+    if (statusEmber.IsOutOfSpaceEncodingResponse())
     {
         // Encoder state MUST match on partial reads (used by chunking)
         // specifically ReadViaAccessInterface in ember-compatibility-functions only
@@ -151,7 +156,7 @@ CHIP_ERROR RetrieveClusterData(DataModel::Provider * dataModel, const Access::Su
     DataModelCallbacks::GetInstance()->AttributeOperation(DataModelCallbacks::OperationType::Read,
                                                           DataModelCallbacks::OperationOrder::Post, path);
 
-    return errDM;
+    return statusDm;
 }
 
 } // namespace CheckedImpl
diff --git a/src/app/reporting/Read-Checked.h b/src/app/reporting/Read-Checked.h
index 2652d4f98c86d7..742b1e2fef8c3d 100644
--- a/src/app/reporting/Read-Checked.h
+++ b/src/app/reporting/Read-Checked.h
@@ -16,6 +16,7 @@
  */
 #pragma once
 
+#include "app/data-model-provider/ActionReturnStatus.h"
 #include <access/SubjectDescriptor.h>
 #include <app/AttributeEncodeState.h>
 #include <app/MessageDef/AttributeReportIBs.h>
@@ -27,9 +28,10 @@ namespace app {
 namespace reporting {
 namespace CheckedImpl {
 
-CHIP_ERROR RetrieveClusterData(DataModel::Provider * dataModel, const Access::SubjectDescriptor & subjectDescriptor,
-                               bool isFabricFiltered, AttributeReportIBs::Builder & reportBuilder,
-                               const ConcreteReadAttributePath & path, AttributeEncodeState * encoderState);
+DataModel::ActionReturnStatus RetrieveClusterData(DataModel::Provider * dataModel,
+                                                  const Access::SubjectDescriptor & subjectDescriptor, bool isFabricFiltered,
+                                                  AttributeReportIBs::Builder & reportBuilder,
+                                                  const ConcreteReadAttributePath & path, AttributeEncodeState * encoderState);
 
 } // namespace CheckedImpl
 } // namespace reporting
diff --git a/src/app/reporting/Read-DataModel.cpp b/src/app/reporting/Read-DataModel.cpp
index 9364d5c5fde9ce..7df19e2c89ecfc 100644
--- a/src/app/reporting/Read-DataModel.cpp
+++ b/src/app/reporting/Read-DataModel.cpp
@@ -14,6 +14,8 @@
  *    See the License for the specific language governing permissions and
  *    limitations under the License.
  */
+#include "app/data-model-provider/ActionReturnStatus.h"
+#include "lib/support/logging/TextOnlyLogging.h"
 #include <app/reporting/Read-DataModel.h>
 
 #include <app/AppConfig.h>
@@ -24,18 +26,11 @@ namespace chip {
 namespace app {
 namespace reporting {
 namespace DataModelImpl {
-namespace {
 
-bool IsOutOfSpaceError(CHIP_ERROR err)
-{
-    return (err == CHIP_ERROR_NO_MEMORY || err == CHIP_ERROR_BUFFER_TOO_SMALL);
-}
-
-} // namespace
-
-CHIP_ERROR RetrieveClusterData(DataModel::Provider * dataModel, const Access::SubjectDescriptor & subjectDescriptor,
-                               bool isFabricFiltered, AttributeReportIBs::Builder & reportBuilder,
-                               const ConcreteReadAttributePath & path, AttributeEncodeState * encoderState)
+DataModel::ActionReturnStatus RetrieveClusterData(DataModel::Provider * dataModel,
+                                                  const Access::SubjectDescriptor & subjectDescriptor, bool isFabricFiltered,
+                                                  AttributeReportIBs::Builder & reportBuilder,
+                                                  const ConcreteReadAttributePath & path, AttributeEncodeState * encoderState)
 {
     // Odd ifdef is to only do this if the `Read-Check` does not do it already.
 #if !CHIP_CONFIG_USE_EMBER_DATA_MODEL
@@ -68,9 +63,10 @@ CHIP_ERROR RetrieveClusterData(DataModel::Provider * dataModel, const Access::Su
     reportBuilder.Checkpoint(checkpoint);
 
     AttributeValueEncoder attributeValueEncoder(reportBuilder, subjectDescriptor, path, version, isFabricFiltered, encoderState);
-    CHIP_ERROR err = dataModel->ReadAttribute(readRequest, attributeValueEncoder);
 
-    if (err == CHIP_NO_ERROR)
+    DataModel::ActionReturnStatus status = dataModel->ReadAttribute(readRequest, attributeValueEncoder);
+
+    if (status.IsSuccess())
     {
         // Odd ifdef is to only do this if the `Read-Check` does not do it already.
 #if !CHIP_CONFIG_USE_EMBER_DATA_MODEL
@@ -82,12 +78,12 @@ CHIP_ERROR RetrieveClusterData(DataModel::Provider * dataModel, const Access::Su
         DataModelCallbacks::GetInstance()->AttributeOperation(DataModelCallbacks::OperationType::Read,
                                                               DataModelCallbacks::OperationOrder::Post, path);
 #endif // !CHIP_CONFIG_USE_EMBER_DATA_MODEL
-        return CHIP_NO_ERROR;
+        return status;
     }
 
     // Encoder state is relevant for errors in case they are retryable.
     //
-    // Generally only IsOutOfSpaceError(err) would be retryable, however we save the state
+    // Generally only out of space encoding errors would be retryable, however we save the state
     // for all errors in case this is information that is useful (retry or error position).
     if (encoderState != nullptr)
     {
@@ -97,11 +93,11 @@ CHIP_ERROR RetrieveClusterData(DataModel::Provider * dataModel, const Access::Su
     // Out of space errors may be chunked data, reporting those cases would be very confusing
     // as they are not fully errors. Report only others (which presumably are not recoverable
     // and will be sent to the client as well).
-    if (!IsOutOfSpaceError(err))
+    if (!status.IsOutOfSpaceEncodingResponse())
     {
-        ChipLogError(DataManagement, "Failed to read attribute: %" CHIP_ERROR_FORMAT, err.Format());
+        ChipLogError(DataManagement, "Failed to read attribute: %s", status.c_str());
     }
-    return err;
+    return status;
 }
 
 } // namespace DataModelImpl
diff --git a/src/app/reporting/Read-DataModel.h b/src/app/reporting/Read-DataModel.h
index 346ebb2340f6d7..3a629e66e398d0 100644
--- a/src/app/reporting/Read-DataModel.h
+++ b/src/app/reporting/Read-DataModel.h
@@ -16,9 +16,11 @@
  */
 #pragma once
 
+#include "app/data-model-provider/ActionReturnStatus.h"
 #include <access/SubjectDescriptor.h>
 #include <app/AttributeEncodeState.h>
 #include <app/MessageDef/AttributeReportIBs.h>
+#include <app/data-model-provider/ActionReturnStatus.h>
 #include <app/data-model-provider/Provider.h>
 #include <lib/core/CHIPError.h>
 
@@ -27,9 +29,10 @@ namespace app {
 namespace reporting {
 namespace DataModelImpl {
 
-CHIP_ERROR RetrieveClusterData(DataModel::Provider * dataModel, const Access::SubjectDescriptor & subjectDescriptor,
-                               bool isFabricFiltered, AttributeReportIBs::Builder & reportBuilder,
-                               const ConcreteReadAttributePath & path, AttributeEncodeState * encoderState);
+DataModel::ActionReturnStatus RetrieveClusterData(DataModel::Provider * dataModel,
+                                                  const Access::SubjectDescriptor & subjectDescriptor, bool isFabricFiltered,
+                                                  AttributeReportIBs::Builder & reportBuilder,
+                                                  const ConcreteReadAttributePath & path, AttributeEncodeState * encoderState);
 
 } // namespace DataModelImpl
 } // namespace reporting
diff --git a/src/app/reporting/Read-Ember.cpp b/src/app/reporting/Read-Ember.cpp
index 3e9ad543a6e2b4..a7bf1023b3d841 100644
--- a/src/app/reporting/Read-Ember.cpp
+++ b/src/app/reporting/Read-Ember.cpp
@@ -14,6 +14,7 @@
  *    See the License for the specific language governing permissions and
  *    limitations under the License.
  */
+#include "app/data-model-provider/ActionReturnStatus.h"
 #include <app/reporting/Read-Ember.h>
 
 #include <app/AppConfig.h>
@@ -25,9 +26,10 @@ namespace app {
 namespace reporting {
 namespace EmberImpl {
 
-CHIP_ERROR RetrieveClusterData(DataModel::Provider * dataModel, const Access::SubjectDescriptor & subjectDescriptor,
-                               bool isFabricFiltered, AttributeReportIBs::Builder & reportBuilder,
-                               const ConcreteReadAttributePath & path, AttributeEncodeState * encoderState)
+DataModel::ActionReturnStatus RetrieveClusterData(DataModel::Provider * dataModel,
+                                                  const Access::SubjectDescriptor & subjectDescriptor, bool isFabricFiltered,
+                                                  AttributeReportIBs::Builder & reportBuilder,
+                                                  const ConcreteReadAttributePath & path, AttributeEncodeState * encoderState)
 {
     // Odd ifdef is to only do this if the `Read-Check` does not do it already.
 #if !CHIP_CONFIG_USE_DATA_MODEL_INTERFACE
diff --git a/src/app/reporting/Read-Ember.h b/src/app/reporting/Read-Ember.h
index 5ff3fff4103dc5..129746baf1f9c8 100644
--- a/src/app/reporting/Read-Ember.h
+++ b/src/app/reporting/Read-Ember.h
@@ -19,6 +19,7 @@
 #include <access/SubjectDescriptor.h>
 #include <app/AttributeEncodeState.h>
 #include <app/MessageDef/AttributeReportIBs.h>
+#include <app/data-model-provider/ActionReturnStatus.h>
 #include <app/data-model-provider/Provider.h>
 #include <lib/core/CHIPError.h>
 
@@ -27,9 +28,10 @@ namespace app {
 namespace reporting {
 namespace EmberImpl {
 
-CHIP_ERROR RetrieveClusterData(DataModel::Provider * dataModel, const Access::SubjectDescriptor & subjectDescriptor,
-                               bool isFabricFiltered, AttributeReportIBs::Builder & reportBuilder,
-                               const ConcreteReadAttributePath & path, AttributeEncodeState * encoderState);
+DataModel::ActionReturnStatus RetrieveClusterData(DataModel::Provider * dataModel,
+                                                  const Access::SubjectDescriptor & subjectDescriptor, bool isFabricFiltered,
+                                                  AttributeReportIBs::Builder & reportBuilder,
+                                                  const ConcreteReadAttributePath & path, AttributeEncodeState * encoderState);
 
 } // namespace EmberImpl
 } // namespace reporting
diff --git a/src/app/tests/test-interaction-model-api.cpp b/src/app/tests/test-interaction-model-api.cpp
index f626d061c2b107..f483f4b3de88a4 100644
--- a/src/app/tests/test-interaction-model-api.cpp
+++ b/src/app/tests/test-interaction-model-api.cpp
@@ -13,6 +13,7 @@
  *    See the License for the specific language governing permissions and
  *    limitations under the License.
  */
+#include "app/data-model-provider/ActionReturnStatus.h"
 #include <app/tests/test-interaction-model-api.h>
 
 #include <app/InteractionModelEngine.h>
@@ -153,7 +154,7 @@ TestImCustomDataModel & TestImCustomDataModel::Instance()
     return model;
 }
 
-CHIP_ERROR TestImCustomDataModel::ReadAttribute(const ReadAttributeRequest & request, AttributeValueEncoder & encoder)
+ActionReturnStatus TestImCustomDataModel::ReadAttribute(const ReadAttributeRequest & request, AttributeValueEncoder & encoder)
 {
     AttributeEncodeState mutableState(&encoder.GetState()); // provide a state copy to start.
 
@@ -167,13 +168,13 @@ CHIP_ERROR TestImCustomDataModel::ReadAttribute(const ReadAttributeRequest & req
     return err;
 }
 
-CHIP_ERROR TestImCustomDataModel::WriteAttribute(const WriteAttributeRequest & request, AttributeValueDecoder & decoder)
+ActionReturnStatus TestImCustomDataModel::WriteAttribute(const WriteAttributeRequest & request, AttributeValueDecoder & decoder)
 {
     return CHIP_ERROR_NOT_IMPLEMENTED;
 }
 
-CHIP_ERROR TestImCustomDataModel::Invoke(const InvokeRequest & request, chip::TLV::TLVReader & input_arguments,
-                                         CommandHandler * handler)
+ActionReturnStatus TestImCustomDataModel::Invoke(const InvokeRequest & request, chip::TLV::TLVReader & input_arguments,
+                                                 CommandHandler * handler)
 {
     return CHIP_ERROR_NOT_IMPLEMENTED;
 }
diff --git a/src/app/tests/test-interaction-model-api.h b/src/app/tests/test-interaction-model-api.h
index ccaf6514890546..6de6c9c34a2e21 100644
--- a/src/app/tests/test-interaction-model-api.h
+++ b/src/app/tests/test-interaction-model-api.h
@@ -118,10 +118,12 @@ class TestImCustomDataModel : public DataModel::Provider
 
     CHIP_ERROR Shutdown() override { return CHIP_NO_ERROR; }
 
-    CHIP_ERROR ReadAttribute(const DataModel::ReadAttributeRequest & request, AttributeValueEncoder & encoder) override;
-    CHIP_ERROR WriteAttribute(const DataModel::WriteAttributeRequest & request, AttributeValueDecoder & decoder) override;
-    CHIP_ERROR Invoke(const DataModel::InvokeRequest & request, chip::TLV::TLVReader & input_arguments,
-                      CommandHandler * handler) override;
+    DataModel::ActionReturnStatus ReadAttribute(const DataModel::ReadAttributeRequest & request,
+                                                AttributeValueEncoder & encoder) override;
+    DataModel::ActionReturnStatus WriteAttribute(const DataModel::WriteAttributeRequest & request,
+                                                 AttributeValueDecoder & decoder) override;
+    DataModel::ActionReturnStatus Invoke(const DataModel::InvokeRequest & request, chip::TLV::TLVReader & input_arguments,
+                                         CommandHandler * handler) override;
 
     EndpointId FirstEndpoint() override;
     EndpointId NextEndpoint(EndpointId before) override;
diff --git a/src/controller/tests/data_model/DataModelFixtures.cpp b/src/controller/tests/data_model/DataModelFixtures.cpp
index ff22f2063e6e62..05fa16b956bb0c 100644
--- a/src/controller/tests/data_model/DataModelFixtures.cpp
+++ b/src/controller/tests/data_model/DataModelFixtures.cpp
@@ -17,6 +17,7 @@
  */
 
 #include "DataModelFixtures.h"
+#include "app/data-model-provider/ActionReturnStatus.h"
 
 #include <app-common/zap-generated/cluster-objects.h>
 #include <app-common/zap-generated/ids/Clusters.h>
@@ -491,7 +492,7 @@ CustomDataModel & CustomDataModel::Instance()
     return model;
 }
 
-CHIP_ERROR CustomDataModel::ReadAttribute(const ReadAttributeRequest & request, AttributeValueEncoder & encoder)
+ActionReturnStatus CustomDataModel::ReadAttribute(const ReadAttributeRequest & request, AttributeValueEncoder & encoder)
 {
     AttributeEncodeState mutableState(&encoder.GetState()); // provide a state copy to start.
 
@@ -519,12 +520,13 @@ CHIP_ERROR CustomDataModel::ReadAttribute(const ReadAttributeRequest & request,
     return err;
 }
 
-CHIP_ERROR CustomDataModel::WriteAttribute(const WriteAttributeRequest & request, AttributeValueDecoder & decoder)
+ActionReturnStatus CustomDataModel::WriteAttribute(const WriteAttributeRequest & request, AttributeValueDecoder & decoder)
 {
     return CHIP_ERROR_NOT_IMPLEMENTED;
 }
 
-CHIP_ERROR CustomDataModel::Invoke(const InvokeRequest & request, chip::TLV::TLVReader & input_arguments, CommandHandler * handler)
+ActionReturnStatus CustomDataModel::Invoke(const InvokeRequest & request, chip::TLV::TLVReader & input_arguments,
+                                           CommandHandler * handler)
 {
     return CHIP_ERROR_NOT_IMPLEMENTED;
 }
diff --git a/src/controller/tests/data_model/DataModelFixtures.h b/src/controller/tests/data_model/DataModelFixtures.h
index a36e905c23ce41..cfb2edf5db83f3 100644
--- a/src/controller/tests/data_model/DataModelFixtures.h
+++ b/src/controller/tests/data_model/DataModelFixtures.h
@@ -115,10 +115,12 @@ class CustomDataModel : public DataModel::Provider
 
     CHIP_ERROR Shutdown() override { return CHIP_NO_ERROR; }
 
-    CHIP_ERROR ReadAttribute(const DataModel::ReadAttributeRequest & request, AttributeValueEncoder & encoder) override;
-    CHIP_ERROR WriteAttribute(const DataModel::WriteAttributeRequest & request, AttributeValueDecoder & decoder) override;
-    CHIP_ERROR Invoke(const DataModel::InvokeRequest & request, chip::TLV::TLVReader & input_arguments,
-                      CommandHandler * handler) override;
+    DataModel::ActionReturnStatus ReadAttribute(const DataModel::ReadAttributeRequest & request,
+                                                AttributeValueEncoder & encoder) override;
+    DataModel::ActionReturnStatus WriteAttribute(const DataModel::WriteAttributeRequest & request,
+                                                 AttributeValueDecoder & decoder) override;
+    DataModel::ActionReturnStatus Invoke(const DataModel::InvokeRequest & request, chip::TLV::TLVReader & input_arguments,
+                                         CommandHandler * handler) override;
 
     EndpointId FirstEndpoint() override;
     EndpointId NextEndpoint(EndpointId before) override;
diff --git a/src/lib/core/CHIPError.h b/src/lib/core/CHIPError.h
index 23d83d868ea3df..84b0de1a47f3ba 100644
--- a/src/lib/core/CHIPError.h
+++ b/src/lib/core/CHIPError.h
@@ -453,6 +453,16 @@ using CHIP_ERROR = ::chip::ChipError;
 //
 #define CHIP_IM_CLUSTER_STATUS(type) CHIP_SDK_ERROR(::chip::ChipError::SdkPart::kIMClusterStatus, type)
 
+// Defines a runtime-value for a chip-error that contains a cluster-specific error status.
+// Must not be used with cluster-specific success status codes.
+#if CHIP_CONFIG_ERROR_SOURCE
+#define CHIP_ERROR_IM_CLUSTER_STATUS_VALUE(status_value)                                                                           \
+    ::chip::ChipError(::chip::ChipError::SdkPart::kIMClusterStatus, status_value, __FILE__, __LINE__)
+#else
+#define CHIP_ERROR_IM_CLUSTER_STATUS_VALUE(status_value)                                                                           \
+    ::chip::ChipError(::chip::ChipError::SdkPart::kIMClusterStatus, status_value)
+#endif // CHIP_CONFIG_ERROR_SOURCE
+
 // clang-format off
 
 /**
diff --git a/src/protocols/interaction_model/StatusCode.cpp b/src/protocols/interaction_model/StatusCode.cpp
index 36e1274f4e6c1e..b91817a0290e4a 100644
--- a/src/protocols/interaction_model/StatusCode.cpp
+++ b/src/protocols/interaction_model/StatusCode.cpp
@@ -37,6 +37,30 @@ const char * StatusName(Status status)
     return "Unallocated";
 }
 #endif // CHIP_CONFIG_IM_STATUS_CODE_VERBOSE_FORMAT
+//
+ClusterStatusCode::ClusterStatusCode(CHIP_ERROR err)
+{
+    if (err.IsPart(ChipError::SdkPart::kIMClusterStatus))
+    {
+        mStatus              = Status::Failure;
+        mClusterSpecificCode = chip::MakeOptional(err.GetSdkCode());
+        return;
+    }
+
+    if (err == CHIP_NO_ERROR)
+    {
+        mStatus = Status::Success;
+        return;
+    }
+
+    if (err.IsPart(ChipError::SdkPart::kIMGlobalStatus))
+    {
+        mStatus = static_cast<Status>(err.GetSdkCode());
+        return;
+    }
+
+    mStatus = Status::Failure;
+}
 
 } // namespace InteractionModel
 } // namespace Protocols
diff --git a/src/protocols/interaction_model/StatusCode.h b/src/protocols/interaction_model/StatusCode.h
index 9326c86653759c..b30ef95ea2d1e2 100644
--- a/src/protocols/interaction_model/StatusCode.h
+++ b/src/protocols/interaction_model/StatusCode.h
@@ -68,6 +68,7 @@ class ClusterStatusCode
 {
 public:
     explicit ClusterStatusCode(Status status) : mStatus(status) {}
+    explicit ClusterStatusCode(CHIP_ERROR err);
 
     // We only have simple copyable members, so we should be trivially copyable.
     ClusterStatusCode(const ClusterStatusCode & other)             = default;